Loemedia

En dat is precies waar we nu zijn beland. In een tijd waarin het lijkt alsof er een collectieve luiheid is ingetreden. Zelf nadenken? Vragen stellen? Onderzoek doen? Het is allemaal te veel moeite. Alsof het zonde van de tijd is. Terwijl er geen moment in onze recente geschiedenis is waarin kritisch en constructief denken zo hard nodig is als nu.

Wat je wél ziet: snelle meningen, stellige uitspraken, herhaling van dezelfde zinnen — tot het op een gegeven moment klinkt als waarheid. Niet omdat het wáár is, maar omdat niemand nog de moeite neemt om ertegenin te gaan.

Het frame regeert

We leven in een tijd waarin het frame belangrijker is dan de inhoud. Een goed geplaatste term, een geladen metafoor, een slimme herhaling - en de toon is gezet. "Asieltsunami", "klimaatdictatuur", "woke-terreur", "de gewone Nederlander". Elk woord is zorgvuldig gekozen. Niet om te duiden, maar om te sturen.

Het probleem is: een frame is geen feit. Het is een lens. En die lens wordt met opzet scheef gehouden. Het doel is niet om een situatie uit te leggen, maar om een emotie op te roepen. Bang maken. Boos maken. Verdeeld houden.

Zoals ik ooit hoorde in een training over framing en NLP: "Een politicus die alleen maar herhaalt wat er is, zonder oplossingsrichting, heeft geen visie." En dat is precies wat er ontbreekt. Visie. Een horizon. Een verlangen om samen ergens naartoe te bewegen. Niet alleen benoemen wat misgaat, maar ook durven zeggen wat er anders kan. En ja, dat betekent dat je soms af moet stappen van je eigen gelijk.

Het debat als strijdtoneel

Zoals Renske Leijten ooit zei: “Een debat voer je niet om je gelijk te halen of de ander te overtuigen van je standpunt. Een debat voer je om te begrijpen waar de ander vandaan komt.”

Maar dat debat zie je nauwelijks meer. Niet in de Tweede Kamer. Niet in de raadszaal. Niet in de media. En vaak ook niet meer aan de keukentafel. Discussie is verworden tot wedstrijd. Wie scoort, wint. Wie nuanceert, verliest. Wie twijfelt, wordt afgeschilderd als zwak of onbetrouwbaar.

Er lijkt geen ruimte meer te zijn voor het grijze gebied. Terwijl juist daar, in die mistige tussenruimte, de meeste wijsheid te vinden is.

De samenleving als echo

We kunnen met de vinger wijzen naar de politiek of de media, maar het is te makkelijk om daar te stoppen. We doen zelf mee. In onze bubbel. In onze gedeelde berichten. In onze voorkeur voor simpel boven complex.

We zijn verslaafd geraakt aan gelijk krijgen. We vinden het moeilijk om ongelijk te hebben. Laat staan om het toe te geven. En dus kiezen we de kortste route: ons eigen gelijk bevestigen, desnoods ten koste van de waarheid, van de relatie, van het gesprek.

Waarom? Omdat het prettig voelt. Veilig. Overzichtelijk. En omdat we de oefening in zelfreflectie verleerd zijn.

Terug naar het gesprek

Wat als we het anders gaan doen? Wat als we weer durven twijfelen? Niet alles hoeven weten, maar wel vragen durven stellen. Wat als we nieuwsgierig zijn naar hoe de ander tot zijn of haar standpunt is gekomen, in plaats van direct in de verdediging te schieten?

Wat als we onze politici niet alleen zouden beoordelen op hoe fel ze een frame herhalen, maar op de kracht van hun visie, hun bereidheid om te verbinden, en hun vermogen om mensen mee te nemen?

Wat als we onszelf de vraag stellen: wil ik gelijk krijgen, of wil ik begrijpen?

Waarheid van vakantie terughalen

Het is niet erg om ongelijk te hebben. Het is zelfs bevrijdend. Want pas als we de moed hebben om onze eigen aannames te bevragen, kunnen we samen bouwen aan iets dat verder gaat dan schreeuwen, dan herhalen, dan tegen elkaar ingaan.

Misschien is het tijd dat de waarheid terugkomt van vakantie. En dat we haar een stoel geven aan tafel - niet alleen in Den Haag, Oldebroek of Hilversum, maar ook bij ons thuis, in de gesprekken die er écht toe doen.

“Nuance is geen zwaktebod. Het is een daad van moed in een wereld die liever schreeuwt dan luistert.”

Lief zijn, Gilia