Loemedia

Eerder concludeerde de inspectie al dat 72% van de tweedejaars leerlingen in het vmbo (basis/kader) het vereiste niveau voor rekenen nog niet had behaald. Het hoge aantal leerlingen dat niet het vereiste niveau haalt zorgt er wel voor dat Aeres maatregelen neemt: “Naast de achterstand die sommige leerlingen hebben opgelopen door corona is dit ook wel de reden waardoor wij extra aandacht besteden aan rekenen. Dat verwerken we ook gewoon in de andere vakken. Denk bijvoorbeeld aan het rekenen met ingrediënten en verhoudingen bij het koken, of bij groen uitrekenen hoeveel planten je op een bepaald stuk grond kwijt kan. Zo zit het niet alleen in een vak maar verspreid over het lesprogramma.”

Lam ziet dit op haar eigen school niet terug. Daar zitten de resultaten ruim boven de signaleringswaarden van de Inspectie en haar eigen ambitie waarden: “Daar ben ik wel erg blij mee, maar corona heeft ons veel minder hard geraakt. Als je in die periode een achterstand oploopt dan moet je daarna hard werken om dat weer in te halen. Wij hadden ook toen al een erg stabiel team en hebben de problemen goed kunnen beperken.”

Tekorten
“De scholen die onvoldoende zijn, moeten ambitieuzer zijn en leren van andere scholen” schrijft de Inspectie. Maar is de ambitie van die scholen ook echt het probleem? Nee kunnen we concluderen uit de woorden van Jolanda Lam: “Alles valt of staat met welke mensen je hebt. Hier in Nijkerk hebben wij echt wel een goed team, maar ik ken scholen in de grote steden waar meer dan 40% van de leerkrachten niet bevoegd is. Dat tekort en de vele wisselingen maken het ook wel lastig om de kwaliteit van de lessen te waarborgen. Je moet dan soms een keuze maken tussen geen les en les van een onbevoegde.”

Dit dilemma herkent ook Annette Vermaas: “Vorig jaar hebben we veel last gehad van een tekort bij met name wiskunde, dat was wel erg moeilijk. Ook nu, als we bijvoorbeeld na een paar weken ziekte moeten gaan vervangen dan komen we al snel uit bij een uitzendbureau. En dan is het maar de vraag wat je binnenkrijgt.” Deze uitzendbureaus zijn voor Vermaas een doorn in het oog. Zo worden vaak studenten van de opleidingen gehaald die nog niet bevoegd zijn en voor de klas gezet. “Hier mis ik echt de overheid in, dat moet eigenlijk verboden worden. Ze plukken ook gewoon je medewerkers weg en dan moet je ze vanwege de tekorten voor het dubbele misschien opnieuw aannemen. Het bestaan van die uitzendbureaus kost het onderwijssysteem op deze manier een hoop geld en dan heb je misschien alsnog onbevoegden voor de klas.”

Voor Lam is de situatie misschien wat positiever, maar daar heeft ze het ook zelf naar gemaakt: “Wij hebben in principe genoeg leerkrachten, maar als er iemand ziek wordt hebben we alsnog een probleem. Daarom heb ik lang gewerkt aan een pool van oud leerkrachten waar we een beroep op kunnen doen. Daar hebben we afspraken mee gemaakt en als er echt een probleem ontstaat dan kan ik die bellen. Er zal bij ons daarom meestal wel een kundige leerkracht voor de klas staan.” Maar, geeft ze ook toe: “Dat dit nodig is, moet eigenlijk niet de bedoeling zijn.”

Beide directeuren stippen ook aan dat het tekort aan leerkrachten niet simpel op te lossen is. Het hangt samen met andere maatschappelijke problemen zoals de woningmarkt. “Misschien vind je de leerkrachten wel, maar als ze niet in de buurt kunnen wonen dan heb je er nog niks aan.” Zegt Lam. Dit probleem treft de Randstad meer dan de krimpregio’s.

Werkdrukte
In de loop der jaren is er veel gedaan om de salarissen in het onderwijs te verbeteren. Als je in het onderwijs wilde werken dan moest je dat echt uit passie doen en niet voor het geld. Dat is ook nog wel zo, maar niet zo erg als veel mensen denken zegt Lam: “Om heel eerlijk te zijn is het salaris meestal niet echt het probleem. Daar is zeker voor het basisonderwijs veel in gedaan de afgelopen jaren. Het probleem zit meer in de werkdruk.”

Het tekort aan leerkrachten zorgt ervoor dat de klassen groter worden en de bestaande leerkrachten meer werk moeten verzetten. Maar dat is niet het enige probleem: “Er wordt niet altijd goed nagedacht over bepaalde wetgeving. Om maar even een voorbeeld te noemen: de overheid geeft aan dat kinderen vanaf groep 3 verplicht twee keer per week een gymles moeten hebben van een vakleerkracht in een locatie die aan de eisen voldoet. In de praktijk betekent dat voor ons dat ik met de kinderen 1,2 kilometer moet lopen naar het Corlaer College. Die gymles van 45 minuten kost dan ineens twee uur. Zo’n sportruimte creëren is voor ons als basisschool gewoon niet reëel, dus dit is hoe dat in de praktijk uitpakt.”

Veranderende maatschappij
Volgens Vermaas zijn er meer punten die op het bordje van de scholen terecht komen. Zo zijn er steeds vaker problemen met de motivatie van leerlingen, zeker sinds corona. Ook alle problemen die voortkomen uit het gebruik van sociale media zijn steeds vaker een probleem. Al is het niet alleen kommer en kwel op dit gebied zegt ze: “Onze leerlingenraad heeft een digiteam gestart. Als zij dan bijvoorbeeld op Snapchat dingen zien die niet door de beugel kunnen dan gaan ze dat actief rapporteren, zodat die bedrijven dat kunnen verwijderen. Dat vind ik een mooi initiatief.”

Voorheen was de taak van opvoeding een gezamenlijke taak van de ouders en de school. Dat is al jaren aan het verschuiven richting de scholen: “Ik heb dit jaar al een paar keer gesprekken gehad met ouders omdat het niet goed ging. Die zijn dan bijna blij dat wij het tegen de kinderen zeggen. Want als de school het zegt dan moet het wel waar zijn. Soms lijkt het alsof ze dat zelf niet echt durven.” Zegt Vermaas. Ook de verharding van de samenleving is terug te zien op school zegt Lam: “Zowel de jeugd als de ouders worden steeds mondiger. Je hebt steeds meer te maken met vandalisme en discussies waar je als leerkracht eigenlijk niet in wil verzanden. En dat je het als ouder ergens niet mee eens bent is nog tot daaraan toe, maar de manier van communiceren is in de loop der jaren gewoon verhard.”

En dan valt het in deze regio nog mee met de sociale problemen op scholen. Lam wijdt dit aan het dorpse karakter en dat mensen meer familiair zijn. Vermaas zegt dan weer dat haar leerlingen nog wel gewoon aanspreekbaar zijn, de agressie straalt er niet meteen vanaf zoals in sommige grote steden.

Politiek
Beide directeuren zeggen het niet letterlijk, maar uit hun woorden blijkt wel dat ze teleurgesteld zijn in de politiek. Zo is het thema onderwijs tijdens de verkiezingen niet veel aan bod gekomen en was het aanvankelijk ook helemaal geen gespreksthema bij de onderhandelingen van de formerende partijen.

Maar wat hen meer dwars zit is de financiering van het onderwijs. Ook de Inspectie geeft in het rapport aan dat er een aanpak voor de lange termijn nodig is met bijpassende structurele financiering. En in dat laatste zit het probleem: “Er is veel geld gestoken in het onderwijs om bijvoorbeeld de achterstand door corona weg te werken. Zo is er ook ondersteuning gekomen voor assistenten en extra handen in de klas. Maar dat geld is eigenlijk al opgebruikt, het is niet structureel.” Zegt Lam.

Ook Vermaas wijst op de financiering “Wij hebben hier veel leerlingen met een rugzakje die we zo goed mogelijk proberen te ondersteunen, maar juist op die ondersteuning moeten we als samenwerkingsverband bezuinigen. Vorig jaar ging dat al om 100.000 euro. Ik kan hier ’s nachts echt wakker van liggen, want hoe gaan we die leerlingen in de toekomst nog helpen. Subsidies zijn leuk en aardig maar dat zijn allemaal tijdelijke bedragen. Als ik daar leerkrachten voor aanneem dan kan ik ze alleen tijdelijke contracten aanbieden. Je moet dus een visie voor de lange termijn ontwikkelen met deels tijdelijk geld, dat werkt niet.”

Is het dan allemaal hopeloos?
In het kort: Nee. Maar dat korte antwoord zou toch het onderwijs tekortdoen. Na het lezen van dit verhaal zou je een erg negatief beeld kunnen krijgen van de staat van het onderwijs. Er gaat ook veel niet goed, maar ook de inspectie zegt in het rapport dat het op veel scholen ook gewoon goed gaat. Vermaas: “Wij hebben hier een redelijk stabiel en enthousiast team. Ik kan wel zeggen dat wij niet altijd de makkelijkste leerlingen hebben maar deze leerkrachten doen er echt alles voor om ze voor te bereiden op de wereld. Ze hebben echt het beste met de leerlingen voor. En dan blijkt ook uit de mooie woorden van de inspectie na het laatste bezoek. Die zijn eigenlijk best tevreden.”

Lam prijst ook nog de samenwerking binnen de gemeente: “Ik denk dat Nijkerk echt een fijne gemeente is om in te wonen en te werken. Ik ben van mening dan in de hele gemeente het onderwijs op een goed niveau wordt gegeven. We overleggen met andere scholen als er problemen zijn en ook het contact met de wethouder is goed. Daarnaast hebben we in Nijkerk ook een zomerschool waar leerlingen extra ondersteuning kunnen krijgen als dat nodig is.”