Loemedia

Het CDA in Nijkerk overweegt een amendement bij de behandeling van de huisvestingsverordening 2025-2029 waarmee inwoners van de eigen gemeente voorrang krijgen bij nieuwbouwwoningen tot 405.000 euro. De partij komt met een voorstel om dit in beleid vast te leggen. Dit voorstel wordt breed gedragen in de raad.

Onnodig extra werk

Wethouder Heutink-Wenderich is minder enthousiast. De wethouder vindt dat de regeling tot onnodig extra werk voor het ambtelijk apparaat leidt. Daarnaast ziet zij weinig effect. Volgens Heutink-Wenderich gaan veel woningen in deze categorie soms tot al 100 procent naar Nijkerkers doordat er in eerste instantie alleen lokaal wordt geadverteerd. 

Wat is een amendement?
Een amendement in de gemeenteraad is een voorstel om een officieel plan of besluit aan te passen. Het wordt ingediend door een raadslid en kan tekst toevoegen, schrappen of veranderen. De raad stemt eerst over het amendement en daarna over het hele (aangepaste) voorstel. Zo kan de raad invloed uitoefenen op de precieze inhoud van besluiten. 

Woningtoewijzing met regionale voorrang

Andere plaatsen in de omgeving kijken ook naar regelingen om eigen inwoners van nieuwbouwwoningen te voorzien. Zo wordt in Harderwijk gewerkt aan regionale regels voor woningtoewijzing. De gemeente zegt: “Tot 50 procent mag worden toegewezen aan mensen uit de regio.”

Ook in Oldebroek ligt de focus op bouwen voor eigen inwoners. Volgens de gemeente zijn alle woningbouwplannen daar “primair gericht op eigen inwoners.” Oldebroek gebruikt deze landelijke mogelijkheden, maar legt geen harde ‘eigen inwoners eerst’-eis vast in regelgeving:

Lokale woningzoekenden krijgen streepje voor in nieuwe woonprojecten Nunspeet

Ook Nunspeet werkt aan een geactualiseerde huisvestingsverordening waarin lokale voorrang explicieter wordt geregeld. “Nieuw is dat we woningzoekenden met binding aan de regio voorrang willen geven. Daarbij gaat het om sociale koopwoningen tot 355.000 euro.”, laat de gemeente weten. Bij nieuwe projecten, zoals in Hulshorst en Nieuw Feithenhof, krijgen woningzoekers met een maatschappelijke of economische binding aan de regio voorrang op sociale koopwoningen tot 355.000 euro. 

Wettelijke mogelijkheden en grenzen

De wet biedt ruimte om bij schaarste lokale woningzoekers voorrang te geven, maar dat mag alleen als er aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Dat maakt het in sommige gemeenten lastig om het beleid in te voeren. Putten laat weten: “Op dit moment kunnen wij niet voldoende onderbouwen dat aan deze criteria wordt voldaan.”

Toch probeert ook Putten lokaal toewijzen mogelijk te maken. De gemeente wijst erop dat er dankzij een regionaal systeem al veel sociale huurwoningen naar mensen uit de regio gaan. Voor koopwoningen blijft het lastig, al voert Putten wel een pilot uit met flexwoningen en probeert zij lokale woningzoekers via media beter te bereiken.

Voorrang aan eigen inwoners
Sinds 2024 mogen gemeenten tot vijftig procent van de nieuwbouwwoningen in het betaalbare segment (zoals sociale huur of betaalbare koop tot een bepaalde grens) met voorrang toewijzen aan mensen met een lokale of regionale binding. Dat kan bijvoorbeeld iemand zijn die er woont, werkt, mantelzorg verleent of juist zorg ontvangt.

Voorwaarden hiervoor zijn:

• Er moet sprake zijn van schaarste op de woningmarkt.
• De gemeente moet aantonen dat er verdringing plaatsvindt van kwetsbare groepen, zoals starters of mensen met lagere inkomens.
• De voorrangsregels moeten worden opgenomen in een huisvestingsverordening en worden goedgekeurd door de gemeenteraad.
• Het mag niet meer dan vijftig procent van de betreffende woningen betreffen.

Binding met regio bepalend

Ermelo merkt dat de druk op de woningmarkt vooral komt door instroom uit de Randstad. De gemeente wil daarom de helft van de betaalbare koopwoningen toewijzen aan mensen met binding aan de regio. “Dat is wettelijk het maximum,” aldus een beleidsadviseur van de gemeente. Ook lanceerde de gemeente onlangs een regeling om een tijdelijke woning te plaatsen op eigen erf.

Ook Elburg werkt aan het opnemen van regionale voorrang in de huisvestingsverordening. De gemeente wil tussen 2025 en 2030 duizend woningen bouwen, en daarna nog eens zeshonderd. “We stemmen onze bouwprojecten af op lokale én regionale behoeften,” zegt Elburg. Maximaal vijftig procent van de nieuwbouw in de categorie sociale huur en sociale koop wordt met voorrang toegekend aan mensen met binding aan de regio.

Barneveld wijst op bestaand beleid

Barneveld is niet van plan om in de huisvestingsverordening op te nemen dat bij nieuwbouwkoopwoningen voorrang wordt gegeven aan mensen met lokale binding. Volgens de gemeente kan invoering van de regeling leiden tot extra regelgeving en bureaucratie en een negatief effect hebben op de huidige werkwijze van marktpartijen.

Barneveldse makelaars proberen koopwoningen namelijk eerst lokaal te verkopen voordat de woningen in de landelijke verkoopmolen gaan. "Het voordeel van het opnemen van de mogelijkheid in de huisvestingsverordening is lager dan wat nu de marktpartijen in de praktijk realiseren, namelijk 71 procent van de betaalbare nieuwbouw koopwoningen in de periode 2021 tot en met 2023", aldus het Barneveldse college. 

Politieke ontwikkeling

Wat opvalt, is de brede steun voor lokale toewijzing. De meeste gemeenten melden dat het grootste deel van de woningen nu al terechtkomt bij inwoners van de regio. Maar de roep om dit beleid expliciet vast te leggen groeit.

De aanpak verschilt per gemeente, maar de richting is in veel gevallen gelijk: lokale binding telt steeds zwaarder mee bij het verdelen van nieuwbouwkoopwoningen.