Loemedia

Op 24 juni 2025 sprak de rechtbank Oost-Brabant het faillissement uit. De stichting werd in 2013 opgericht met de ambitie om een natuurgedreven, toekomstbestendig landbouw- en voedselsysteem in Nederland op te bouwen.

Niet het einde

In tegenstelling tot wat het woord 'faillissement' wellicht suggereert, betekent het einde van de stichting niet dat de lokale boerderijen stoppen. De boerderij bij Nijkerk, net als de andere 22 verspreid over het land, opereert economisch zelfstandig. Ze blijven doordraaien, benadrukt de organisatie.

Sterker nog: al sinds eind 2024 bestaat er een Vereniging van Herenboerderijen, waarin de lokale coöperaties samenwerken. Deze vereniging was opgezet met het oog op meer autonomie voor de boerderijen zelf. Nu blijkt dat een vooruitziende zet. De vereniging neemt deels de taken over van de failliete stichting.

Structurele obstakels

Volgens oprichter en bestuurder Geert van der Veer is het faillissement vooral te wijten aan twee structurele knelpunten: onzeker overheidsbeleid en een gebrek aan toegang tot grond. Twee obstakels waar duurzame landbouwprojecten in Nederland al langer mee kampen. Taken die eerder bij de stichting lagen, worden nu dus deels overgenomen door de vereniging.

Het Herenboeren-concept draait om coöperatief eigenaarschap. Burgers zijn gezamenlijk eigenaar van een boerderij, leveren een financiële bijdrage, beslissen mee over het beleid en ontvangen wekelijks een deel van de oogst. De dagelijkse bedrijfsvoering is in handen van een professionele boer of tuinder, maar leden kunnen ook zelf de handen uit de mouwen steken.

Grond en geld

Ronald Kamp, lid van de grondgroep van Herenboeren Amersfoort, herkent de uitdagingen die nu fataal blijken voor de stichting. “Het grote probleem is grond en geld,” zegt hij stellig. “En het feit dat je als lokaal initiatief deels afhankelijk bent van externe partijen maakte het er niet makkelijker op.”

In Amersfoort liep hij tegen de grenzen aan: “Daar is grond schaars, vooral door de druk van woningbouw.” In buurgemeente Soest lukte het wél om geschikte grond te vinden, mede dankzij betrokkenheid van de Koninklijke familie. “Dat helpt,” aldus Kamp.

Doorstart 

Het nieuws van het faillissement slaat in bij betrokkenen, maar betekent dus niet het einde van het Herenboeren-initiatief. Lokale boerderijen, waaronder die bij Nijkerk, blijven gewoon draaien. Zij zijn economisch zelfstandig en worden niet rechtstreeks getroffen.

Gijs Kuneman, voorzitter van Herenboeren Amersfoort, benadrukt de veerkracht: “Wij vinden dit heel erg, maar we gaan door. De boeren willen verder, en wij ook.” Alle herenboerderijen schakelen bovendien over op biologische landbouw, in lijn met hun duurzame visie. De toekomst is onzeker, maar gesprekken met partners over nieuwe grondaankopen zijn gaande. “Grond is schaars, maar we blijven zoeken,” aldus Kuneman.

Burgerboerderijen in balans

Wat overblijft is het beeld van een idealistisch initiatief dat tegen de grenzen van het systeem aanliep. Herenboeren wil landbouw lokaal, menselijker en eerlijker maken. Maar om dat structureel vol te houden, is meer nodig dan goede bedoelingen.